اصول یادداشت برداری

آیا تا به حال برایتان اتفاق افتاده که بخواهید لطیفه‏اى را تعریف کنید و ناگهان موقع تعریف کردن، متوجه شوید که خنده‏دارترین قسمت لطیفه را فراموش کرده‏اید؟ آیا تا کنون پیش آمده که قرار ملاقاتى با کسى داشته باشید، ولى آن را فراموش کرده باشید؟ آیا تا کنون اتفاق افتاده که جزئیات مطالب جالبى را که روز قبل در کلاس درس شنیده‏اید، از یاد ببرید؟ آیا تا به حال پیش آمده که در جلسه امتحان، ناگهان متوجه شوید که مهم‏ترین نکته‏اى را که باید بنویسید، فراموش کرده‏اید؟ مطمئناً پاسخ بیشتر ما به سؤالات فوق، مثبت است؛ زیرا ما، همگى انسان هستیم و گاهى دچار نسیان و فراموشى مى‏شویم.
هرمن ابینگ هاوس، روان‏شناس معروف، در اواخر دهه 1800م. با تحقیق درباره ذهن انسان و توانایى آن در به یاد آوردن اطلاعات جدید، پدیده فراموشى را مورد مطالعه قرار داد. طبق گفته‏هاى این روان‏شناس، ما بعد از 20 دقیقه، تقریباً 40 درصد آن چه را که شنیده‏ایم یا خوانده‏ایم، فراموش مى‏کنیم و بعد از گذشت 24 ساعت، تقریباً 70 درصد مطالب را از یاد مى‏بریم. البته این واقعیت، یعنى فراموش کردن تقریباً نیمى از مطالب شنیده شده یا خوانده شده، پس از گذشت یک روز، بسیار تلخ است.
منحنى نسیان ابینگ هاوس، به این نکته ظریف اشاره مى‏کند که همگى ما به میزان زیادى فراموش‏کار هستیم. در واقع، این منحنى، نشان مى‏دهد که یک ماه بعد از شنیدن یک سخنرانى یا مطالعه درس، ممکن است تا 80 درصد آن را فراموش کنیم. بدیهى است که براى دانشجویانى که باید بعد از پایان هر ترم، امتحان بدهند، این موضوع، اصلاً خوشایند نیست؛ اما با استفاده از مهارت‏هاى مفید مطالعه، مى‏توانیم حافظه خود را طورى تقویت کنیم که در موقع لزوم، تا 80 درصد یا بیشتر آن چه را که شنیده یا خوانده‏ایم، به یاد بیاوریم. براى تقویت حافظه، باید در ضمن سخنرانى‏ها و یا در کلاس درس، با دقت به مطالب گوش بدهیم و سعى کنیم با سرعت و دقت، از مطالبى که مى‏شنویم، یادداشت برداریم.
به نکته‏هاى زیر فکر کنید و روش یادداشت‏بردارى خود را بهبود بخشید.

1. آماده شدن قبل از کلاس درس‏

همان طور که براى گذراندن تعطیلات خود برنامه‏ریزى مى‏کنیم، باید قبل از ورود به مجلس سخنرانى و یا کلاس درس هم فکر و ذهن خود را آماده و مهیا سازیم. براى این کار، باید ابتدا به کتاب‏ها و جزوه‏هاى درسى، نظرى اجمالى افکنده، تکالیف و تمرین‏هاى داده شده توسط استاد را انجام دهیم؛ سپس یادداشت‏هایى را که از سخنرانى یا درس قبل نوشته‏ایم، مرور کنیم. به خاطر داشته باشید که مرور مطالب درس‏هاى قبل، باعث مى‏شود تا اطلاعات درسى جدید را آسان‏تر یاد بگیرید نکته دیگراین است که شما باید سعى کنید تا موضوع سخنرانى استاد را بدانید و بدین طریق، ذهنتان را نسبت به پذیرش موضوع مورد نظر، آماده سازید؛ زیرا در این صورت، شما دقیقاً متوجه مى‏شوید که استاد، چه موقع از موضوع خارج شده است و به قول معروف، خاکى مى‏رود!
همچنین به دلیل این که واژه‏ها و اصطلاحات در هر علمى، معناى خاص خودشان را دارند، دانستن موضوع سخنرانى، موجب مى‏شود تا واژه‏ها و اصطلاحات مورد نظر، معناى خود را بیابند.

2. خودتان تصمیم بگیرید که چه موقع مطلبى را بنویسید

هنگامى یادداشت بردارید که احساس کنید مطلبى ارزش نوشتن و حفظ کردن را دارد.

3. همه نکات مهم را بنویسید

همواره از خود سؤال کنید که از من انتظار مى‏رود قادر به انجام چه کارى شوم؟ طورى یادداشت بردارید که به شما یادآورى کند که از شما چه انتظارى مى‏رود و به شما کمک کند تا آن انتظار را برآورده کنید. 4. سؤالات خود را بنویسید

هر گاه به مطلبى بر مى‏خورید که آن را درک نمى‏کنید، سؤالات خود را بنویسید و نیز واکنش‏ها و نظرات خود را بنویسید. بدین ترتیب، یادداشت‏هاى شما، گزارشى از افکار شما خواهند بود؛ نه فقط یک رونوشت از مطالبى که شخص دیگرى بیان کرده است.

5. نکات مهم را برجسته‏تر بنویسید

هر صفحه را طورى بنویسید که با یک نگاه، مفاهیم و نظرات اصلى مشخص باشند. از ماژیک‏هاى رنگى، شبرنگ‏ها، کادرها و طرح‏هاى مختلف و هر روشى که مى‏دانید، استفاده کنید تا نکات مهم، برجسته‏تر به نظر برسند. به نکاتى که به وسیله آهنگ صدا، حالات صورت و تکرار مطلب، مورد تأکید قرار مى‏گیرند، توجه کنید. کارى کنید که یادداشت شما، تمامى چنین تأکیدهایى را منعکس کند.

6. تفصیل در یادداشت‏بردارى، ضرورت ندارد

لازم نیست همه جزئیاتى را که در ضمن درس استاد یا سخنرانى بیان مى‏شود، یادداشت نمایید. هرگز فراموش نکنید که فقط باید نکته‏ها و مطالب اساسى را یادداشت کنید و از ثبت تمامى نکته‏ها و مطالب سخنران یا نویسنده، پرهیز کنید. هدف آن است که به هنگام مرور مطالعه مجدد، هر یادداشت، فقط اشاره‏اى باشد تا نکته‏هاى مهم و ضرورى درس را به خاطر آورید.
اگر خواستید جزئیات را نیز به تفصیل یادداشت کنید، کوششى که صرف مى‏کنید، مانع تمرکز حواس و درک «معناى» مطلبى است که نویسنده یا سخنران عرضه مى‏دارد.

7. در یادداشت بردارى، واژه‏هاى خود را به کار برید

پس از درک مفهوم آن چه گوینده عرضه داشته، آن را با واژه‏هاى خود و در قالب عبارت‏هایى که خود انشا مى‏کنید، خلاصه کنید؛ زیرا هنگام مراجعه به یادداشت‏ها، جمله‏هایى که از خود نوشته‏اید، بیش از جمله‏هاى گوینده یا نویسنده، معنى و مفهوم را به شما منتقل مى‏کند. همچنین این کار، آزمایشى است تا بفهمید که آیا مقصود گوینده یا نویسنده را درست درک کرده‏اید یا نه؛ زیرا اگر بخواهید موضوعى را با واژه‏ها و شیوه جمله‏بندى خودتان بنویسید، ناگزیر از درک و فهم آن هستید. تمرین بازنویسى مطالب با واژه‏هاى شخصى، در واقع، نوعى تکرار درس نزد خویش است. درس پس دادن به خود نیز مستلزم اندیشیدن درباره موضوع درس است و اندیشیدن، قابلیت شما را در درک و فهم مطالب، زیاد مى‏کند. فایده مهم این کار، آن است که هم فراگیرى شما از درس، مؤثرتر و ثمربخش‏تر مى‏شود و هم فراگرفته‏ها را به مدت بیشترى در خاطر خواهید داشت.

8. یادداشت‏ها را با عجله ننویسید

یادداشت خوب، باید «خوانا» و «دقیق» باشد. هرگز با عجله ننویسید تا بعد خودتان هم نتوانید آن نوشته را بخوانید. کسانى که تصور mمى‏کنند جزئیات مربوط به توضیح مطلب اصلى درس را باید به تفصیل یادداشت کرد، مجبورند با عجله بنویسند. بعضى دیگر چنان سریع مشغول نوشتن مى‏شوند که یادداشت آنها، نه تنها بدخط و ناخوانا مى‏شود، بلکه از بس حواسشان به نوشتن معطوف است، از درس و بحث کلاس، هیچ نمى‏فهمند و در نتیجه، از مرور کردن آن یادداشت، به فرض خوانا بودن نیز چیزى دستگیرشان نمى‏شود.
دقت و صحت یادداشت‏هاى خود را با مطالعه یادداشت‏هاى همکلاسان و مقایسه آنها با یادداشت‏هاى خودتان، بسنجید. اگر درباره بعضى از نکات، تردید کردید و یا از درک درست آنها اطمینان نداشتید، با استاد، مشورت کنید. اگر از یادداشت کردن نکته‏اى بازماندید، سعى نکنید همان وقت و به تعجیل آن را بنویسید؛ زیرا این کار، به احتمال زیاد، شما را از نوشتن نکته بعدى که استاد خواهد گفت، باز مى‏دارد؛ بلکه قسمتى از آن صفحه را سفید بگذارید تا بعد از کلاس، نکته مزبور را از یکى از همکلاسان یا استاد بپرسید و در محل خودش بنویسید.

9. ضبط صوت، جایگزین مناسبى براى یادداشت‏بردارى نیست‏

بعضى از دانشجویان معتقدند که از ضبط صوت - به عنوان یک وسیله کمک آموزشى که جایگزین یادداشت‏نویسى باشد - مى‏توان استفاده کرد؛ اما این دانشجویان، کاملاً اشتباه مى‏کنند. در شرایط خاصى، شاید استفاده از ضبطصوت در کلاس درس، بتواند به عنوان پشتوانه‏اى، براى یادداشت‏هایى که مى‏نویسیم، مؤثر باشد؛ مثلاً اگر استاد خیلى سریع صحبت مى‏کند و از واژه‏ها، لغات و اصطلاحاتى استفاده مى‏کند که بیشتر آنها را نمى‏دانیم یا نامفهوم هستند، مى‏توانیم از دستگاه ضبطصوت در کلاس درس استفاده کنیم تا به کمک آن، بعد از کلاس، یادداشت‏هاى نوشته شده را ویرایش کنیم. همچنین اگر مى‏خواهیم زبان تازه‏اى را یاد بگیریم، مى‏توانیم سخنان استاد را در کلاس درس، ضبط کنیم و براى تقویت مهارت‏هاى شنیدن و تلفظ صحیح کلمات، بعد از کلاس درس، از نوار ضبط شده استفاده کنیم و یا وقتى که مى‏دانیم در روزهاى خاصى نمى‏توانیم در برخى از جلسات شرکت کنیم، مى‏توانیم از یکى از همکلاسى‏ها بخواهیم تا سخنان استاد را برایمان ضبط کند تا بتوانیم از مطالب تدوین شده، استفاده کنیم. به این نکته توجه کنید که اگر مى‏خواهید سخنان استاد را در کلاس ضبط کنید، باید قبل از کلاس، از او اجازه بگیرید.

10. به طور منظم یادداشت‏هاى خود را مرور کنید

دست کم 60 درصد محتواى یک سخنرانى، در طول 24 ساعت پس از آن، از یاد مى‏رود؛ مگر آن که در این باره، اقدامى صورت گیرد. از این رو، شما باید با فاصله‏هاى زمانى کوتاه، یادداشت‏هاى خود را براى به خاطرسپارى بهتر و بیشتر، مرور کنید.

11. یک نظام علامت‏گذارى مخصوص به خود ابداع کنید

سعى کنید در علامت‏گذارى، پیوسته از یک نظام پیروى کنید. نشانه‏هایى که به کار مى‏برید، همیشه و در همه کتاب‏ها، باید یکسان باشند؛ مثلاً اگر یک جا در برابر جمله‏اى که معنایش را به خوبى نفهمیده‏اید، علامت سؤال (؟) گذاشتید، همه جا و در تمام کتاب‏هاى خود، این علامت را به همان قصد به کار برید تا به محض نگاه به آن علامت، متوجه شوید که معناى جمله‏اى براى شما روشن نیست. در این صورت، دیگر نباید علامت سؤال را به قصد دیگرى، مثل عدم موافقت با مفهوم قسمتى از یک نوشته، به کار برد.

12. پیشنهادهاى زیر را بخوانید و براى یادداشت‏بردارى خود، به کار برید:

الف) در پى سرنخ‏هاى نکات مهم باشید؛ یعنى تکرار نکات تأکیدى، تغییر در آهنگ صدا و فهرست کردن نکات مهم.
ب) عنوان و تاریخ سخنرانى را در بالاى صفحه اول یادداشت‏هاى خود بنویسید.
ج) از نمودارها، ابروها، کمان‏ها و سایر تدابیر استفاده کنید.
د) وقتى که سخنران، مطلب یا طرح پیچیده‏اى را مطرح مى‏کند و ضمن انجام این کار، توضیح مى‏دهد، ببینید که طرح او مهم‏تر است یا توضیحات کلامى‏اش؛ اگر طرح مهم‏تر است، از او بخواهید تا مکث کند و شما خود، طرح پیچیده استاد را ساده و آن را یادداشت کنید و اگر سخنرانى استاد، حاوى مطالبى است که در کتاب یافت مى‏شود، آن را یادداشت نکنید و در عوض، توضیحات خود را یادداشت کنید.

براى مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه کنید:
1. چگونه مطالعه کنیم تا دانشجوى موفقى باشیم، دکتر واتیس د. فرو و موریس ا.ل، ترجمه عبدالحسین آل رسول.
2. معجزه تقویت مهارت‏هاى یادگیرى، ترجمه فاطمه فاضلى و احمد رضا اشرف العقلایى.
3. دانشجوى موفق، مت هکتور تیلور، ترجمه دکتر محمد سعیدى مهر.

دعای پولدار شدن
دعا
اصول یادداشت برداری
88/8/8
خود سازی در 6 مرحله
چگونه مسئله حل کنیم ؟
شگفتی های حافظه ( قسمت دوم )
شگفتى‏هاى حافظه ( قسمت اول )
چگونه میتوانید نظر دیگران را در مورد خود تغییر دهید؟
هدف آفرینش انسان
مدیریت استرس در کار و بهبود سلامت روان
چگونه عاشق خدا شویم
تبریک سال نو
شعر زیبا از :عبدالجبار کاکایی
زود قضاوت نکنیم !
[همه عناوین(171)][عناوین آرشیوشده]