مقدمه :
نشانه‌ها و آثار استرس برای همه یکسان نیست، به این خاطر که واکنش افراد در برابر عوامل استرس‌زا با یکدیگر متفاوت است و به عوامل بی‌شماری از قبیل موقعیت و شرایط کاری مختلف، مدت زمان قرار گرفتن در معرض استرس، میزان استرس وارد شده به فرد و... بستگی دارد. نتایج مطالعات محققان (کوپر و پاگلیونی) نشان می‌دهد که تجربه فشار روانی نتیجه یک تعامل بین منابع مختلف فشار و فرد است. مدل ساختاری پیشنهادی این محققان بیانگر این است که تمامی افراد یک موقعیت واحد را استرس‌زا تصور نمی‌کنند و اختلافات فردی آنان از شخصیتی و تجارب زندگی، پاسخ آنان را به فشار روانی تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد.
لیکن معمولاً آدمی هنگام روبرو شدن با استرس به آن دسته از الگوهای رفتاری روی می‌آورد که پیش از آن برایش کارایی نداشته است. به عنوان مثال، یک آدم محتاط ممکن است محتاطتر هم بشود و سرانجام به کلی کناره بگیرد و یک آدم پرخاشگر ممکن است کنترل خود را از دست بدهد و بی‌مهابا همه چیز را در هم بکوبد. اعتقاد براین است که بیماری‌هایی مانند حساسیتها، سردردهای میگرنی، فشارخون، ناراحتی‌های قلبی، زخم‌های گوارشی با فشار هیجانی ارتباط دارند.
اما یکی از انواع تقسیم‌بندی‌هایی که از نشانه‌های استرس شغلی صورت گرفته است، عبارتند از: نشانه‌های روانی، نشانه‌های جسمانی و نشانه‌های رفتاری.
الف) نشانه‌های روانی: شامل نارضایتی، افسردگی، احساس خستگی مفرط، اضطراب و تنش، ملامت خود، احساس ناکامی و ناامیدی، انزوا، بیزاری، پرتی حواس و... می‌شود.
ب) نشانه‌های جسمانی: شامل سردرد، بیماری‌های قلبی و عروقی و انواع آلرژیها، اختلال در خواب، ناراحتی‌های تنفسی، عصبانیت در حد افراط که البته تشخیص برخی از آنها مشکلتر است.
ج) نشانه‌های رفتاری: نشانه‌های رفتاری مانند خودداری از کارکردن، مصرف روزافزون دارو، پرخوری یا بی‌اشتهایی، رفتار ستیزه‌جویانه در برابر خانواده و بروز مشکلات خانوادگی. به طور کلی نشانه‌های رفتاری پیامدش به سازمان یا تشکیلات اداری برمی‌گردد که نشانه‌های رفتاری سازمان را تشکیل می‌دهد، از جمله غیبت از کار، رها کردن شغل، افزایش حوادث ناشی از کار و فقدان بهره‌وری.
به طور خلاصه، استرس شغلی را می‌توان با توجه به نشانه‌های روانی، جسمانی و رفتاری مزبور که در فرد ظاهر می‌شوند، مورد تشخیص، پیشگیری و درمان قرار داد.
البته چنانچه میزان استرس سازمانی به طور چشمگیری افزایش یابد، فرد ممکن است مبتلا به سندرم سازمانی شود. این سندرم زمانی ایجاد می‌شود که فرد اجازه ابراز عقیده نداشته باشد، امکان تخلیه هیجان فراهم نباشد و امنیت شغلی وی به حداقل ممکن رسیده باشد. (1)
راز ماندگاری
از آنجایی که وجود تغییر و تحول در زندگی اجتناب‌ناپذیر شده است، استرس نیز همپای این دگرگونی‌ها، یکی از اجزاء لاینفک زندگی امروزی به حساب می‌آید. از آنجایی که هیچ کدام از ما به هیچ وجه قصد ندارد زیر بار اثرات سوء جسمی و روانی استرس از میان برود، باید از همین ابتدا، آخر خط را برای خود مشخص کنیم و جوانب مختلف امر را بپذیریم. این مطلوب، قابل دسترسی نخواهد بود، مگر در صورت پذیرش وجود استرس و یافتن راه‌های مقابله با آن.
روش‌های مقابله با استرس
شیوه‌های متفاوتی برای مقابله با فشار روانی وجود دارد که کاربرد هر یک از روشها به نوع ادراک هر فرد از موقعیت و نوع ارزیابی او بستگی دارد که در ذیل به دو روش عمده برای مقابله با استرس در محیط کار می‌پردازیم:
1ـ مدیریت استرس: تقریباً نیمی از شرکت‌های بزرگ در آمریکا مدیریت استرس را به کارکنان خود آموزش می‌دهند. برنامه مدیریت استرس، آموزش‌هایی را در مورد طبیعت منابع استرس و مواردی همچون مدیریت زمان، تمرین‌های آرام‌سازی و... به کارکنان می‌دهد. آموزش مدیریت استرس می‌تواند علائم استرس نظیر اضطراب و اختلالات خواب را به سرعت کاهش دهد و دارای مزایای رایگان بودن و راحتی انجام است، اما این برنامه دارای دو عیب عمده است: اثرات سودمند روی علائم استرس اغلب کوتاه مدت است. در این برنامه از بعضی از علت‌های ریشه‌ای استرس چشم‌پوشی می‌شود، زیرا تمرکز بر روی فرد است نه محیط.
2ـ تغییر سازمانی: در مقابل تکنیک مدیریت استرس، تغییر سازمانی مهمترین روش مستقیم کاهش استرس در کار است و با شناسایی جنبه‌های استرس‌زای کار همانند حجم کار اضافی و با طراحی راهکارهای کاهش استرس همانند به کارگیری اصول ارگونومی، به این هدف نائل می‌شود. مزیت این روش این است که به طور مستقیم با علل ریشه‌ای استرس در کار درگیر است، ولی بعضی اوقات مدیران چندان با این نگرش موافق نیستند، زیرا تغییراتی را در روش‌های انجام کار یا برنامه‌ریزی تولید یا ساختار سازمانی ایجاد می‌کند. به عنوان یک قاعده کلی برای کاهش استرس شغلی باید اولین اولویت را به تغییرات سازمانی برای بهبود شرایط کاری داد، اما حتی جدی‌ترین تلاش‌ها در این زمینه نیز نمی‌تواند استرس‌ها را به طور کامل برای تمام کارکنان حذف کند، از این رو تلفیقی از تغییر سازمانی و مدیریت استرس، روش بهتری برای پیشگیری از استرس در محیط کار است.
چگونه سازمان را برای پیشگیری از استرس تغییر دهیم؟
1ـ مطمئن شوید که حجم کار متناسب با استعدادها و توانایی‌های کارمند است.
2ـ کار به گونه‌ای طراحی شود که به فرد انگیزه دهد و امکان استفاده از مهارت‌های فرد در آن کار وجود داشته باشد.
3ـ وظایف و مسئولیت‌های کارمند به وضوح مشخص شده باشد.
4ـ به کارمندان امکان مشارکت در تصمیم‌گیری در کار خود داده شود.
5ـ بهبود ارتباطات، پیشرفت شغلی و امید به استخدام قطعی در کارمندان موجب پیشگیری از استرس می‌شود.
6ـ امکان تبادلات اجتماعی بین کارمندان فراهم شود.
البته صاحبنظران سازگارانه‌ترین روش برای مقابله با استرس را اتخاذ یک روش فعال و متکی به خود از قبیل روش برنامه‌ریزی و مساله گشایی دانسته‌اند.
بهبود سلامت روان
خواندن راهکارهای زیر برای تقلیل استرس و بهبود سلامت روانی مفید است
1. برای وجود خود وقت بگذارید و اگر زمان ندارید، سعی کنید آن را به وجود آورید تا نیروی تازه به دست آورده و انگیزه‌های تازه پیدا کنید.
2. زمانی که احساس می‌کنید تحت استرس شدیدی قرار دارید، سعی کنید به هیچ وجه به سیگار و سایر موارد مخرب روی نیاورید. تلاش کنید تا روش‌های مثبتی برای مقابله با استرس‌های روزمره زندگی به کار بندید.
3. ذهن خود را از قید و بند منفی‌بافی رها کنید و از افکاری مانند ترس و وحشت، خشونت و کینه‌ورزی که خود به خود موجب خلق استرس بیشتری می‌شوند، به شدت دوری ورزید.
4. سعی کنید تا جایی که امکان دارد به آرامش رجوع کرده و از روش‌های آرام‌سازی فکر و روح مثل مدیتیشن، ریلکسیشن، تنفس عمیق و ورزش کردن استفاده کنید تا بدین‌سان قادر شوید شیوه زندگی خود را دو مرتبه از نو معنا بخشید. در صورت بروز استرس مزمن، با پزشک متخصص مشورت کنید.
5. با جشن گرفتن موفقیت‌های خود و همقطارانتان، میزان استرس موجود را کاهش دهید. قبول وجود استرس، خود به معنای ایجاد یک تغییر بزرگ در شیوه سنتی زندگی است. سعی کنید معیارهای ارتباطی خود را گسترش دهید، کارایی و شایستگی خود را افزایش داده و از تجربیات دیگران نیز‌بهره بگیرید.
6. بیش از اندازه به خود مغرور نشوید. برای رویارویی با هر تغییری خود را از نظر فیزیکی، روحی و اقتصادی آماده کنید، اما زمانیکه در محیط کار تحت فشار قرار گرفتید، برخی تمرین‌های ساده همچون موارد زیر می‌توانند راهگشای مشکلات شما باشند: به راحتی و به طور عمودی (به طوری که کمر کاملاً صاف باشد) روی صندلی خود تکیه دهید و روی نفس کشیدن خود متمرکز شوید. این کار کمک بزرگی به آرام کردن اعصاب و ماهیچه‌های داخلی بدن می‌کند یا راحت بنشینید و شمارش معکوس را آغاز کنید (20 ـ 19 ـ 18 ـ 17 ـ 16...) سعی کنید از تصویر سازی‌های ذهنی خوشایند‌بهره بگیرید.
7. اهداف و خواسته‌های خود را از نو ارزیابی و سازماندهی کرده و آنها را مجدداً اولویت‌بندی کنید و ببینید کدامیک از آنها برای رساندن شما به اهدافتان از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.
8. توانایی‌های خود برای آسان‌تر کردن هرچه بیشتر مسیر رسیدن به خواسته‌هایتان را معین کنید. از دیگران نیز حمایت کنید. نیازهای انسانی‌تان را هرچند وقت یکبار به خودتان یادآوری کنید. به خاطر داشته باشید که حتماً به زمانی برای تفریح و آرامش هم نیاز دارید.
9. تکنیک‌های مبارزه با استرس را آموزش ببینید. عوامل استرس‌زا در زندگی، در محیط کار و در خانواده را ردیابی کنید. در این راه میتوانید از حمایت دوستان، اعضای خانواده و مشاور برخوردار شوید و استرس را کاهش دهید.
10. مطمئن شوید که شیوه زندگی سالمی را دنبال می‌کنید. یک زندگی سالم به طور قطع باید عوامل زیر را در خود جای دهد: به اندازه کافی بخوابید و آنقدر استراحت کنید تا سطح انرژی بدن را در حد مطلوب نگه دارید. مطمئن باشید که از غذاهای سالم استفاده و رژیم غذایی متعادلی را دنبال می‌کنید. رژیم غذایی ناسالم باعث می‌شود تا شما بیمار شده و احساس خوبی نداشته باشید. سعی کنید به نیازهای روحی خود که شاید در زیر نیازهای مادی‌تان مدفون شده باشند، جانی تازه ببخشید.
11. فعالیت‌های مختلف نظیر تفریحات آرام‌بخش را تجربه کنید. با اتکا به این روش میتوانید کاری کنید تا جسم و ذهنتان از مشکلات برای مدت زمانی هرچقدر کوتاه دور شود.
12. ورزش جسمانی مداوم و نیز عبادات و انجام اعمال و مناسک مذهبی و ارتباط با خالق یکتا می‌تواند تاثیر آرامش بخش و بهبود دهنده بر بدن و ذهن داشته باشد.
13. رفتار غیر منطقی خود را با تغییر دانش و بینش خود متحول کنید و خوشبین باشید.
اکنون به چند شیوه تفکر منطقی توجه کنید:
* به زمان حال توجه کنید (نتیجه‌گیری شتابزده نکنید) مثلاً: او قرار ملاقات ما را لغو کرد ولی گفت که فردا زنگ خواهد زد، بنابراین دلیلی براینکه همه چیز تمام شده است، وجود ندارد، من وقت آزاد خود را با کتابی که به تازگی خریده‌ام سپری خواهم کرد.
* به واقعیات تکیه کنید (از فاجعه‌آمیز کردن بپرهیزید) مثلاً: من در اولین امتحان خود کمترین نمره را گرفتم ولی این به معنی ناکامی در درس شیمی نخواهد بود. من متوجه نبودم که استاد چه می‌خواهد. من به دیدنش خواهم رفت و خواهم فهمید که در امتحان بعدی چه انتظاری دارد.
* واقع‌گرا و عینی باشید (از شخصی کردن اجتناب کنید) مثلاً: او خمیازه می‌کشید، احتمالاً خسته بوده است. این به معنی دوست نداشتن من توسط او نیست.
* خوشبین باشید (پیامدهای منفی را پیش‌بینی نکنید) مثلاً: من الان تنها هستم... زیرا او رفته است، این احساس در شرایط حاضر طبیعی است. حتی اگر من نتوانم کسی دیگر را به خوبی او پیدا بکنم، باز هم وقتی آماده باشم می‌توانم فردی جدید و متفاوت را پیدا کنم.
* با خود مهربان باشید (بایدها را بر خود تحمیل نکنید) مثلاً: این حق من است که با او موافق نباشم. او نمی‌خواهد مثل من باشد. عقاید خود من اعتبار لازم را دارند.
* دیدگاه خود را داشته باشید (برچسب‌های منفی را از خود دور کنید) مثلاً: من ممکن است که الان نتوانم، اما آن به معنی بازنده بودنم نیست.
* به طور مکرر از خودگویی مثبت و القای تلقینات سازنده استفاده کنید.
مثلاً: امروز روز خوبی خواهد بود یا من می‌توانم این کار را انجام دهم، من می‌توانم این مشکل را حل کنم.
14. حداقل 15 دقیقه قبل از وقت کاری زودتر به محل کارتان برسید تا یک روز توام با آرامش در پیش داشته باشید.
15. به حافظه‌تان اعتماد نکنید و هر مطلبی را یادداشت کنید.
16. برای زندگی شخصی و کاری خود برنامه‌ریزی داشته باشید و سعی نکنید همیشه فراتر از برنامه حرکت کنید. اگر کاری را نمی‌توانید به موقع انجام دهید قول آن را ندهید و به هر تقاضایی «بله» نگویید.
17. در رابطه با معیارهای کاری واقع‌بین باشید.
18. همیشه شوخ‌طبعی را حفظ کنید. حتی عوامل استرس‌زا نیز می‌توانند گاهی جالب و خنده‌دار باشند.
19. خودخوری نکنید و مشکلات و مسائل خود را در درون خود نریزید.
20. زمانی را صرف نفس کشیدن عمیق و مراقبه کنید به ویژه وقتی که احساس استرس شدید می‌کنید.
21. هر روز عصر برنامه‌های کاری فردا را اولویت‌بندی کنید و برای آنها مهلت تعیین کنید.
22. به اصول مدیریت زمان اهمیت داده و از افرادی که وقتتان را تلف می‌کنند دوری کنید. همچنین قبل از آنکه به کسی تلفن بزنید از خود سئوال کنید آیا این تلفن مهم است؟
23. سعی کنید زمانی به اداره بروید که با شلوغی خیابان و ازدحام و ترافیک همراه نباشد.
24. از خودتان همیشه سئوال کنید آیا می‌شود بخشی از کار را به دیگری تفویض کرد؟
25. همیشه از دریچه دید دیگران به قضایا بنگرید. گوش کنید تا بتوانید دیدگاه دیگران را بشناسید.
26. مثبت‌اندیش باشید و ضمن شناخت و قبول محدودیتها و ضعف‌های خود به جای تمرکز روی آنها روی نقاط قوت و منابع خودتان تمرکز و تاکید کنید؛ در ضمن به جنبه‌های مثبت موقعیت استرس‌زا توجه کنید.
27. سخت نگیرید، چون خیلی از مشکلات امری طبیعی است و ارزش نگرانی ندارد.
28. یاد بگیرید برنامه ورزشی و رژیم غذایی مناسب، تفریح و بازی و سرگرمی داشته باشید.
29. با احساسات و عواطف دوستانه انرژی مثبت ایجاد کنید.
30. مدیران سازمانها نیز می‌توانند در فرایند کارمندیابی، جذب و گزینش با انجام مصاحبه‌های شغلی و از طریق استراتژی‌های مصاحبه همچون استراتژی استرس، متقاضی شغل را در موقعیت‌های فشار روحی، روانی یا عصبی قرار داده و عکس‌العمل وی را در خصوص میزان استرس‌پذیری او ثبت کنند تا ملاکی برای تصمیم‌گیری در خصوص جذب و گزینش وی باشد. همچنین می‌توانند برای سایر کارکنان خود نیز با اجرای طرح‌های مختلف، میزان تحمل‌پذیری آنان را بالا ببرند تا بتوانند عوامل مختلف را خنثی کرده و کمتر با تنش و استرس روبرو شوند. افزایش توان تحمل کارکنان در مقابل تنشها و استرس‌های شغلی موجب صرفه‌جویی در وقت و افزایش بهره‌وری فردی و سازمانی می‌شود.
31. یکی دیگر از اموری که از وظایف و اختیارات مدیران سازمانها در بحث بهبود و بازسازی فاکتورهای بهداشت روانی است، توجه به موضوع «کیفیت زندگی کار» است. کیفیت زندگی کار یعنی نوع نگرش افراد نسبت به شغل خود. یعنی این که تا چه میزان اعتماد متقابل، توجه، قدرشناسی، کار جالب و فرصت‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری (مادی و معنوی) در محیط کار توسط مدیران برای کارکنان فراهم شده است.
درجه کیفیت زندگی کاری درون سازمان از طریق اندازه‌گیری رضایت، غیبت کم و انگیزه بالا در کارکنان برآورد می‌شود.
32. مدیران سازمانها با بهره‌گیری از قابلیت‌های علومی همچون ارگونومی می‌توانند به رفع عوامل استرس‌زا از محیط کار کمک کنند، چرا که علم ارگونومی با مطالعه قابلیت‌ها و شرایط انسان، استرس‌های محیط کار، آشنایی کامل به نیروهای استاتیک و دینامیک بدن انسان، احتیاط، خستگی، آموزش و طراحی ابزارها به حمایت انسان در حین کار آمده است و با رعایت اصول آن فشار کار و خستگی‌های بی‌مورد کاهش می‌یابد، در نتیجه کارایی نیز افزایش پیدا می‌کند و در نهایت می‌توان گفت با اجرای این اصول، هم منافع کارگران و هم منافع کارفرمایان تامین می‌شود.
33. همچنین سازمانها برای مقابله با تاثیرات منفی استرس می‌توانند اقدامات ذیل را مورد توجه قرار دهند: متناسب‌سازی حجم کار با استعدادها و توانایی‌های کارمند، طراحی شغل به گونه‌ای که به فرد انگیزه دهد و امکان استفاده از مهارت‌های فرد در آن کار وجود داشته باشد، وظایف و مسئولیت‌های افراد به وضوح مشخص شده باشد، به کارمندان امکان مشارکت در تصمیم‌گیری در کار خود داده شود، امکان بهبود ارتباطات، پیشرفت شغلی و تشویق به صورت برابر تسهیل شود، امکان تبادلات اجتماعی بین کارمندان فراهم شود و...
34. اگر به دلیل جبر زمانه به کاری اشتغال دارید که چندان مطابق میل شما نیست، روش‌هایی را پیشنهاد می‌کنیم تا تبعات آن به حداقل برسد: قبل از هر چیز صبر خود را بالا ببرید. به خود بقبولانید فعلاً وضع موجود همین است، اگرچه مطلوب نیست. دیگران در این ارتباط چندان مقصر نیستند و شرایط، اضطراری است و به تعبیری در شرایط اضطراری انسان ممکن است حتی گوشت مردار را نیز بخورد. در مرحله بعد بهتر است همین کاری را که از آن ناراضی و متنفرید تا آنجا که میتوانید خوب انجام دهید. به این ترتیب از ارباب رجوع و مدیران خود بازخوردهایی دریافت خواهید کرد که می‌تواند در تغییر روحیه شما موثر واقع شود.
35. چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید مشکل خود را در ژرف‌نمایی قرار دهید. از خود سئوال کنید «آیا این مشکل تا یک سال دیگر باقی می‌ماند؟ یا تا ده سال می‌ماند؟» اگر پاسخ «نه» است، پس بسیار سخت نگیرید.
36. کار دیگری به غیر از آنچه که در حال حاضر انجام می‌دهید و سبب استرس شماست، انجام دهید. میتوانید استراحت کنید، کتابی بخوانید، به یک دوست تلفن بزنید، یک فیلم تماشا کنید، پیاده‌روی کنید یا هر چیز دیگر. وقتی که احساس می‌کنید که تمایل به پرخاشگری دارید، کار شما بازده ندارد. تنها 10 دقیقه طول می‌کشد که سطح استرس شما کاهش یابد!
37. استرس دیگران را تقبل نکنید و به خاطر داشته باشید که شما میتوانید تنها خودتان را تغییر دهید نه دیگران را.
ضمناً آنچه که میتوانید تغییر دهید را شناسایی کنید و بپذیرید که چیزهایی وجود دارند که شما هرگز تغییر نخواهید داد.
38. وظایف با بیشترین استرس یا سخت‌ترین کارها را اول از همه در طول روز انجام دهید و برنامه‌ریزی کنید. زیرا زمانی است که شما بیشترین انعطاف‌پذیری را در مقابل استرس دارید که باعث از بین رفتن منبع استرس خواهد شد.
39. در کلاس مدیتیشن و یوگا ثبت‌نام کنید (تا از فواید تمرین‌های روحی گروهی نیز بهره‌مند شوید) یا به باشگاه ورزشی و ایروبیک یا سایر باشگاه‌های ورزشی بروید تا بدان طریق، مسیر تمرکز خود را تغییر داده و از نو اولویت‌های خود را طبقه‌بندی کنید. اگر در مراحل آخر خستگی قرار دارید و بیش از پیش از پای درآمده‌اید و احساس بی‌انگیزگی شما بسیار زیاد شده است و هیچ علاقه‌ای به شغل و کار خود ندارید، از یک متخصص خوب یا یک روانشناس کمک بگیرید.
40. بد نیست در کنار کار روزمره به عنوان سرگرمی به کارهای مورد علاقه خود نیز بپردازید.
این کار روحیه شما را بهتر خواهد کرد. همچنین میتوانید استرس و ناراحتی‌های شغلی خود را در فرصت‌هایی که در انتهای روز یا هفته پیدا می‌کنید، با رفتن به طبیعت و کوه و غیره فراموش کنید یا میتوانید از نزدیکان و عزیزان خود طلب مشورت و حمایت کنید، اما اگر واقعاً هیچ کدام از این روشها کمکی به شما نمی‌کند و شما همچنان با شغل خود درگیری دارید، مطمئن باشید ادامه کار به ریسک بیماری‌های قلبی و ناراحتی‌های روانی نمی‌ارزد.
در پایان متذکر می‌شود اخلاق کاری و استرس شغلی در محیط کار ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارند به طوری که بداخلاقی در محیط‌های کاری موجب استرس شغلی و وجود استرس نیز موجب بداخلاقی در کارکنان می‌شود. البته عواملی که روی اخلاق کاری تاثیرگذارند، متنوع هستند به طور مثال نتایج یک پژوهش صورت گرفته روی اخلاق کاری نشان می‌دهد:کسانی که بیشترین امید را نسبت به آینده کشورشان دارند، میزان اخلاق کار بیشتری دارند. همچنین کسانی که ساکن حومه تهران هستند در مقایسه با تهران‌نشینان، رضایت بیشتری از کارشان دارند. افرادی که آزادی عمل بیشتری در کارشان دارند و افرادی که بیش از سه فرزند دارند، اخلاق کاری بیشتری دارند. کسانی که منشأ روستایی دارند و نیز آنان که از سطح تحصیلات پایین‌تری برخوردارند، اخلاق کاری بیشتری دارند و در نهایت کسانی که شرایط و فضای مناسب‌تر کاری دارند، کسانی که به آینده کارشان در کارگاه اطمینان بیشتری دارند، کسانی که کارشان مطابق پست آنان است و افراد متاهل اخلاق کاری بیشتری نسبت به افراد مجرد دارند.
در واقع، دو دسته عوامل هستند که روی اخلاق کار تاثیر مهم دارند: یک دسته عوامل مربوط به محیط اجتماعی و یک دسته عوامل مربوط به کار است که البته نقش عوامل اجتماعی مهم‌تر است. در واقع، اگرچه عواملی مانند رضایت از کار، فضا و شرایط کار، نقش‌آفرینی فرد در محیط کار و ثبات شغلی او در افزایش اخلاق کار او مهم هستند، لیکن عوامل مهمتری هستند که تاثیر آنها براخلاق کار بیشتر است و این عوامل عمدتاً اجتماعی‌اند. در این رابطه، یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارد که افرادی که به ارزشهای اجتماعی جامعه سنتی نزدیک‌ترند و نسبت به محیط اجتماعی پیرامون خود خوشبین‌تر، از نظر میزان اخلاق کاری وضع بسیار مطلوبتری دارند. در مقابل افرادی که به ارزشهای اجتماعی جامعه شهری امروز کشور نزدیک‌ترند و متعاقباً نوعی بدبینی نسبت به محیط اجتماعی اطراف خود دارند، وضع نامناسب‌تری از نظر اخلاق کار دارند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله بخش‌هایی از ابعاد گوناگون شغلی که موجد موقعیتها و حالت‌های استرس‌زا هستند را بررسی کردیم به ویژه عاملها یا متغیرهایی که به محیط کار بستگی دارند. این عوامل دامنه گسترده‌ای را در برمی‌گیرند، از فرد شاغل گرفته تا محیط کار و حتی کل سازمان و در ابعاد گسترده‌تر اقتصاد ملی، اما بسیاری از این عوامل را می‌توان با مدیریت موثر و تدابیر و تمهیدات حکیمانه تغییر داد، به نوعی که تهدیدات تبدیل به فرصتها شوند.همچنین به کارگیری فنون و ترفندهای «مدیریت استرس» و «ارگونومی» باعث افزایش رضایت خاطر و سلامت پرسنل می‌شود. میزان و نحوه توزیع و به کارگیری مثبت از قدرت و اختیار در سازمان نیز بر کارکنان تاثیر می‌گذارد. در شرکت‌هایی که فرهنگ حمایت مثبت همراه با احترام و قدردانی از کارکنان جریان دارد، کارمندان کمتر آسیب دیده و خشونت کاهش می‌یابد. استراتژی مدیریت مشارکتی و کار تیمی نیز به دلیل مشارکت دادن افراد در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با خویش و سازمان خود، باعث کاهش اصطکاک، افزایش رضایتمندی و تلاش بیشتر و در نتیجه افزایش بهره‌وری می‌شود.در نهایت بی‌توجهی به عوامل استرس‌زا در محیط کار، در بعد فردی و به شکل حاد آن، می‌تواند مانع از ایفای وظایف شغلی و بروز مشکلات روان‌تنی و در بعد سازمانی اگر در سطح پیشرفته و به صورت اپیدمیک بروز کند، می‌تواند به عنوان مانعی بر سر تحقق اهداف سازمان درآید و هزینه‌های گزاف در حوزه مدیریت منابع انسانی را بر سازمان تحمیل نماید.
1- نتایج یک پژوهش که به بررسی «رابطه جو سازمانی با سلامت روانی کارکنان بیمارستان‌های دولتی شهرستان ایلام» پرداخته بود، همبستگی منفی معناداری را بین جو سازمانی با بعضی از شاخص‌های سلامت روانی کلی کارکنان فوق‌الذکر تایید می‌کند و نیز تصریح می‌دارد که بین جو سازمانی با بعضی از فاکتورهای سلامت روانی از جمله: اختلال وسواس اجبار، افسردگی، اضطراب، ترس مرضی و روان‌پریشی افراد مورد مطالعه همبستگی منفی معنی‌داری وجود دارد. در واقع بیانگر این است که هرچه جو سازمان برای کارکنان هدف، خوشایندتر، مثبت‌تر و از کیفیت بیشتری برخوردار باشد، بروز اختلال‌های وسواس ـ اجبار، افسردگی، اضطراب، ترس مرضی و روان‌پریشی کاهش می‌یابد و بالعکس.با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان چنین بیان داشت که جو سازمانی یعنی ادراک مثبت افراد از اهداف سازمان، نقش پاداشها، رویه‌ها و ارتباطات که می‌تواند باعث آرامش خاطر و تقویت روحی کارکنان شده و بروز اختلال روانی را کاهش دهد.
شایان ذکر است که نتیجه حاصل از این تحقیق با نتایج دیگر تحقیقات داخل و خارج کشور مبنی بر وجود رابطه بین جو سازمانی با سلامت روانی کلی موافق است و نشان می‌دهد هرچه کیفیت جو سازمانی افراد بیشتر باشد، سلامت روان آنها نیز بیشتر است.
منبع روز نامه اطلاعات با اندکی تغییر و تصرف
به نظرم رسید مفیده که نوشتم در یکشنبه 88/2/13 و ساعت 8:7 صبح | دوست دارم نظرتونو بدونم()
